+90 232 386 10 00
+90 232 386 28 78
+90544 386 10 03
info@fizimer.com
8708/2 Sk. No:2 Kat:3 Karaman İş Merkezi, 35610 Çiğli/İZMİR
Lenfatik dolaşımın doğuştan veya sonradan gelişen nedenlerle bozulması sonucu, proteinden zengin sıvının birikimi olarak tanımlanabilir. Hangi nedenle olursa olsun lenfatik sistem düzgün bir şekilde çalışmıyorsa veya damarlar uygun bir şekilde sıvıyı drene edemiyorsa, dokular içinde sıvı birikebilir. Biriken sıvı miktarı lenfatik sistemin taşıma kapasitesinden büyükse lenfödem oluşur. Hastalığın mekanizmasının, sürecinin ve tedavi olanaklarının öğrenilmesi, yeni tedavilerin kullanılması; bu hastalıktan muzdarip kişilerin tedavisinin daha etkin yapılabilmesine, bu kişilerin sosyal ve iş yaşamına geri kazanılabilmelerine olanak sağlayacaktır.
Lenfatik sistemin gelişiminden sorumlu genlerin mutasyonu sonucu meydana gelir. Hastada lenfödemin ortaya çıkmasında belirgin bir neden yoktur. 6000 kişide bir görülen primer lenf ödeme kadınlarda erkeklere göre daha sık rastlanır.
Boyun, koltuk altı veya kasık lenf nodülleri ve damarlarının bazı ameliyatlar, kemoterapi, radyasyon tedavisi sonrasında çıkarılması sonucu gelişir. Meme, rahim, yumurtalık, prostat, cilt kanseri gibi bazı kanserlerin tedavisi için lenf düğümlerinin alınması lenfödem ortaya çıkmasına neden olabilir. Lenf nodülü çıkarıldıktan sonra radyoterapi yapılırsa lenfödem gelişme riski daha da artar. Tekrarlayan enfeksiyonlar, yaralanma veya zedelenmeye bağlı olarak lenfatik sistem zarar görebilir. Bununla birlikte yaşlanma ile beraber lenf damarlarının sıvı taşıma kapasitesinin azalması sonucu da lenfödem ortaya çıkabilir.
Daha yaygın görülen ve kanser tedavisi sonrası ortaya çıkan sekonder lenfödemde bazı faktörler riskin artmasına neden olabilir.
Bunlar:
Toplardamarların kanı yeteri kadar kalbe götürememesi ‘venöz yetmezlik’ olarak tanımlanır. Venöz yetmezlik en fazla bacaklarda dizaltı bölgesinde görülür. İyi çalışmayan venöz sistemin kanı tekrar kalbe göndermesine lenf sistemi yardımcı olmaya çalışır. Bu yardım sırasında lenf sistemine aşırı yük biner ve lenf kapakları işlevini yapamaz hale gelir, bunun sonucunda lenfödem gelişir.
Lipödem, nedeni belli olmayan bir kadın hastalığı, erkeklerde çok nadir görülür. Hastalık bazen menstürasyona (adet dönemi) girişte, bazen de hamilelikte başlar. Lipödemde, her iki bacakta da simetrik olarak yağ artışı görülür. Lipödeme aynı şekilde kollarda da rastlanabilir. Vücudun artan yağ oranıyla birlikte lenf sisteminin taşımakla yükümlü olduğu su ve protein miktarı da artar. Bunun sonucunda zamanla aşırı çalışan lenf sistemi bozulur ve görevini yapamaz hale gelir. Lipödeme bağlı lenfödem de bu şekilde gelişir.
Lenfödemde tanı çok basittir. Fizik tedavi doktoru veya lenfödem uzmanı bir fizyoterapist tarafından klinik değerlendirme ile daha ileri testlere gerek kalmadan tanı konabilir.
Lenfödem hastalığının tanısında, hasta öyküsü oldukça önemlidir. Lenfödem şüphesinde öncelikle hastada travma, enfeksiyon veya memeye cerrahi müdahale olup olmadığı araştırılır.
Genellikle kol ve bacakta şişmelere yol açan lenfödem hastalığının net tanısı ultrason görüntülemesiyle konulabilir. Lenfödem hastalarının kol bölgesinde ağırlaşma, ağrı ve kolu rahat hareket ettirememe gibi belirtiler meydana gelebilir.
Eğer ultrasonla kesin tanı konulamazsa, doktor diğer görüntüleme cihazlarından faydalanabilir. Meme kanseri veya meme cerrahisi geçiren kadınların, ameliyat sonrasında mutlaka fizik tedavi uzmanına danışmaları gereklidir.
Ameliyat sonrasında oluşabilen hafif şişlikler ve ağrılar ilerleyen dönemlerde hastanın günlük yaşantısını etkileyebilecek boyutlara gelebilir, bu sebeple bir fizik tedavi uzmanının takip etmesi gereklidir.
Lenfödem, kronik bir sorun olmakla birlikte fizik tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalık. Tedavisi manuel lenf drenajı, kompresyon bandajları, cilt bakımı ve egzersiz şeklinde 4 ana bölümden oluşur: Tedavi sonunda giyilen bası giysileriyle de ödem kontrol altında tutulmaya çalışılır. Tedavinin, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı ve bu konuda özel eğitim almış fizyoterapistin katılımı ile yapılması son derece önemlidir.
Lenf sisteminde bloke olmuş lenf sıvısının serbest akışı, elle uygulanan özel bir masaj tekniği olan manuel lenf drenajı ile sağlanır. Burada, ödemli bölgeden lenf sıvısını alıp vücudun diğer bölgelerine akışını sağlamak amaçlanır. Manuel tekniğin tipi ve sırası her hasta için özel olarak belirlenir. Bu da ödemin aşaması ve alanına bağlı olarak değişir. Manuel lenf drenajının lenf dolaşımına etkisi olmayan diğer masaj teknikleriyle karıştırılmaması önem taşır. Çünkü, diğer masaj teknikleri lenfödem için fayda sağlamadığı gibi zararları da olabilir.
Lenfödem bulunan deride cildin kurumasından dolayı Ph değeri 5.5 olan nemlendiricilerin kullanılması gerekir. Ödemli bölgedeki katlanan deride de sık sık mantar oluşup oluşmadığının takibi gerekir.
Lenf sisteminde bloke olmuş lenf sıvısının serbest akışı, elle uygulanan özel bir masaj tekniği olan manuel lenf drenajı ile sağlanır. Burada, ödemli bölgeden lenf sıvısını alıp vücudun diğer bölgelerine akışını sağlamak amaçlanır. Manuel tekniğin tipi ve sırası her hasta için özel olarak belirlenir. Bu da ödemin aşaması ve alanına bağlı olarak değişir. Manuel lenf drenajının lenf dolaşımına etkisi olmayan diğer masaj teknikleriyle karıştırılmaması önem taşır. Çünkü, diğer masaj teknikleri lenfödem için fayda sağlamadığı gibi zararları da olabilir.
Lenfödem tedavisinde kullanılan bandajlar; kas aktivitesi sırasında yüksek basınç ve kas istirahati sırasında düşük basınç uygulayarak, lenf sıvısının etkilenen uzuvda tekrar birikmesini önler. Bandajlama, ödemli uzuvdaki incelme duruncaya kadar devam eder. Bandajlama seansları bittikten sonra da kişiye özel yapılmış kompresyon çorapları verilir.
Lenfatik sıvı drenajına yardım etmek için kas aktivitesi büyük önem taşır. Manuel lenf drenajı ve kompresyon bandajlamasının ardından mutlaka kişiye özel olarak hazırlanan egzersiz programını uygulamak gerekir.
